UZLAŞTIRMACILAR GÜNÜ VESİLESİYLE BİR DEĞERLENDİRME

02 Haziran 2025 Pazartesi

Antalya, 01.06.2025 

UZLAŞTIRMACILAR GÜNÜ KUTLANDI

Uzlaştırmacılar günü, 1 Haziran 2025 tarihinde, Adalet Bakanlığı Antalya Eğitim ve Sosyal Tesislerinde yapılan panel etkinliği ile kutlandı. Etkinliğe ceza işleri Genel Müdürü Oğuzhan Yaşar, Antalya Cumhuriyet Başsavcısı Yakup Ali Kahveci katılarak açış konuşmalarını yaptılar. Açış konuşmalarından sonra düzenlenen panelde, Ceza İşleri Genel Müdür Yardımcısı Orhan Cuni, Uzlaştırma Daire Başkanı Merve Özcan, Antalya Uzlaştırma Savcısı Hakan Cerrahoğlu, uzlaştırmacı avukat olarak bendeniz ve uzlaştırmacı Fatma koçak sunumlarımızı yaptık. 

Uzlaştırma Daire Başkanı Sayın Merve Özcan, 2025 yılında uzman uzlaştırmacı uygulamasını yürürlüğe gireceğini, ayrıca uzlaştırma temel eğitimi yapılmasını hedeflediklerini ifade etti.

Etkinliği 200 civarında uzlaştırmacı meslektaş izledi. Soru ve yorumlarla etkinliğe katkı sundular.

Bu etkinlikte yaptığım konuşmamda metni: 

GİRİŞ

Uzlaştırma Daire Başkanlığı’nın özellikle son 5 yılda yaptığı güzel çalışmalara aşağıdaki aşağıda birkaç örnek verilebilir:

• Uzlaştırma ile ilgili eğitici eğitiminin yapılması,
• Eğitim ile ilgili nitelikli dokümanların hazırlanması, 
• Uzlaştırma eğitimlerinin planlı bir şekilde yürütülmesi, 
• Tüm adliyelerde uygulama birlikteliğinin sağlanması yönünde çalışmalar yapılması, 
• Uzlaştırmacılar, savcılar ve büro personelinin benzer eğitimlere tabi tutulması,
• Nitelikli yenileme eğitimi yapılması,

Bu çalışmalarda Ceza İşleri Genel Müdür Yardımcısı Orhan Cuni, Uzlaştırma Daire Başkanı Merve Özcan ve Prof. Dr Olgun Değirmenci başta olmak üzere akademik kadronun hocanın büyük emekleri vardır. 

UZLAŞTIRMA DEĞERLİ BİR ÇÖZÜM MEKANİZMASIDIR

Hukukumuzda değişik uyuşmazlık çözüm yolları mevcuttur. Dava yolu, en klasik en uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Hukuk uyuşmazlıkları açısından tahkim de kullanılan bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir.

Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerine baktığımızda, bunlardan bir tanesi müzakeredir. Müzakere,   Uyuşmazlık yaşayan iki tarafın birbirleri ile doğrudan iletişim kurmak suretiyle uyuşmazlığı çözmesi yoludur. Bu yöntemde üçüncü bir kişinin yardımına ihtiyaç yoktur. Taraflar müzakere yolu ile uyuşmazlıklarını çözemedikleri zaman 3. Bir kişinin yardımı ile uyuşmazlığın çözümü gündeme gelir. Bu da uzlaştırma ve arabuluculuktur.  Uzlaştırma ve arabuluculuk müzakereden sonra en kıymetli uyuşmazlık çözüm yöntemleridir. Bu yöntemleri kıymetli yapan husus, kararı bizzat tarafların vermesi ve süreç sonunda taraflar arasındaki ilişkilerin onarılmasıdır. Bu sonucu dava yolu ile ya da tahkim yolu ile yaratmak mümkün değildir.  

ARABULUCULUK VE UZLAŞTIRMA: 

Uzlaştırma ve arabuluculuk iki tane kardeş kurumdur. Biri ceza alanı biri hukuk alanı ile ilgilidir. Bu iki kurum bazı ülkelerde tek çatı altında düzenlenmiştir. Örneğin Kırgızistan, Kazakistan ve Letonya gibi nüfusu az olan ülkelerde arabuluculuk ve uzlaştırma tek çatı altında düzenlenmiş durumdadır. Azerbaycan’da arabuluculuk 2021 yılında yürürlüğe girmiştir. Ancak uzlaştırma kurumu mevcut değildir. Azerbaycan uzlaştırma konusunu pilot uygulamalarla denemeğe başlamıştır.  

MUSLİHUN KONUSU:

Anadoluda tarihten uzlaşma kültürü vardır:

Osmanlı İmparatorluğu döneminde özellikle 16. Yüzyıldan itibaren Muslihun isimli kurum çatısı altında, hukuk mekanizmasının bir parçası olarak uzlaştırma ve arabuluculuk sistematik olarak uygulanıyordu. Bazı uyuşmazlıklar kadı tarafından muslihuna yönlendiriliyordu ya da taraflar doğrudan ihtiyari olarak muslihuna gidiyorlardı. Muslihun yardımı ile uyuşmazlığın çözümü halinde, bu çözüm mahkemeler nezdinde de geçerli oluyordu.  Muslihun hem hukuk hem de ceza uyuşmazlıklarını kapsıyordu. Bu konuyu içeren bir kitabı Türk Dünyası Arabulucular Birliği 2024 Ekim ayında Türk Hukuk Tarihine kazandırdı. Kitap Adalet Yayınevinden yayınlandı. 

UZLAŞTIRMA VE ZAMAN:

Uzlaştırma, bu işe gönül verilerek yapılabilecek bir meslektir. Günümüzde en sıkıntısını çektiğimiz şey zamandır. Uzlaştırma dosyaları yeterli ve nitelikli zaman ayrılması gereken dosyalardır. Uzlaştırma dosyasına yeterli/nitelikli zaman ayrıldığında ve iyi bir süreç planlaması yapıldığı zaman, şartları varsa sürecin uzlaştırma ile sonuçlandırılması mümkündür. 

AŞAMALARIN BİRBİRİNDEN AYRILMASI VE YÜZ YÜZE GÖRÜŞME KONUSU:

Taraflarla yüz yüze iletişim kurmak uzlaşma ihtimalini arttıran bir konusudur. Taraflarla yüz yüze görüşebilme ihtimalini arttırmak için aşamaların bir birinden ayrılması gerekmektedir. Uzlaştırma hazırlık, teklif, müzakere ve edim ifası aşamalarından oluşmaktadır. Uygulamada çoğu kez teklif ve müzakere aşaması iç içe girmiş bir şekilde süreç yürütülmektedir. Bu yöntemin sakıncalarından bir tanesi, işlemler imza aşamasına gelince, tarafların imza atmaya gelmekten imtina etmesidir.  O yüzden taraflarla yapılan ön görüşmede uzlaştırma ile ilgili kısa bir bilgi verdikten sonra, dosyayı görüşmek üzere tarafları yüz yüze görüşmeye davet etmek lazım. Konunun ayrıntılarına yüz yüze yapılan görüşmede girmek daha sağlıklı olmaktadır. 

ÜCRET AVANTAJI

Uzlaşmada tarafları uzlaşmaya teşvik edecek hususlardan birisi, uzlaşma halinde de ücretin devlet tarafından ödeniyor olmasıdır. Arabuluculukta anlaşma halinde ücret taraflarca ödenmektedir. 

MÜZAKERE ODALARI KONUSU

Müzakerelerin uygun bir ortamda yapılması, sürecin kalitesi ve mesleğin saygınlığı açısından önemlidir. Eskiden adliyelerde yeterli sayıda müzakere odası olmadığı zamanlar olmuştu. Son 5-6 yıllık sürede yapılan çalışmalarla, tüm adliyelerde ihtiyacı karşılayacak sayıda müzakere odası açılmış durumdadır. Adana Adliyesinde yapılan pilot uygulama ile örnek bir müzakere odası açılmıştır. Zamanla bu oda formatının tüm adliyelere yaygınlaştırılması düşünülmektedir.  

SEGBİS ODALARI

Eskiden segbis odalarının yetersiz olduğu meslektaşlarca ifade edilirdi. Ankara Adliyesinde sırf uzlaştırma işlemlerinde kullanılmak üzere ayrı bir segbis odası yapıldı. Başka illerde de buna benzer odalar var. Tüm büyükşehir adliyelerinde uzlaştırma için ayrı segbis odası yapılması faydalı olur. 

UZLAŞTIRMA ÜCRETİNDE SAVCILARIN TAKDİRİ

Uzlaştırma ücret tarifesinde savcıların belli bir aralıkta ücreti takdir etme yetkisi vardır. Bu uygulama yerine, belli durumlar için standart ücret belirlenmesi daha makul bir uygulama olur. Ücret belirlenen durumlar için standart olmalıdır. 

RAPORLARIN E İMZA İLE İMZALANMASI

Tarafların vekil ile temsil edildiği dosyalarda, uzlaştırma raporlarının e imza ile imzalanarak, uzlaştırmacı portal üzerinden uyapa yüklenmesi mümkün olabilmelidir.